Strefa Wiedzy

Patryk Rogala

Zarządzanie stresem w miejscu pracy: Praktyczne porady

14 czerwca 2024

 

  • Zgodnie z aktualnymi badaniami, aż 33% pracowników biurowych i 20% pracowników fizycznych w Polsce odczuwa negatywne skutki stresu zawodowego.
  • Najważniejsze czynniki powodujące stres w pracy to nadmierne obciążenie pracą, brak kontroli nad zadaniami, złe stosunki międzyludzkie, niewłaściwa kultura organizacyjna oraz brak możliwości rozwoju zawodowego.
  • Długotrwały stres zawodowy prowadzi do problemów fizycznych oraz psychicznych pracowników.
  • Stres zmniejsza zaangażowanie i wydajność pracowników, zwiększa liczbę absencji chorobowych i ryzyko wypadków, co w konsekwencji negatywnie wpływa na wyniki firmy.
  • Dbanie o ergonomię w miejscu pracy, a więc odpowiednie ustawienie krzesła, monitora i klawiatury, może znacznie zmniejszyć obciążenie kręgosłupa i stawów oraz poprawić ogólny komfort pracy.
  • Regularne przerwy na rozciąganie i zmianę pozycji ciała oraz promowanie aktywności fizycznej są skuteczne w zapobieganiu problemom zdrowotnym i poprawiają komfort pracy.

 

Stres w miejscu pracy stanowi poważny problem. Wpływa negatywnie na zdrowie fizyczne i psychiczne pracowników oraz na funkcjonowanie organizacji. Zgodnie z badaniami zebranymi przez Martę Młokosiewicz z Uniwersytetu Szczecińskiego w Polsce aż 33% pracowników biurowych i 20% pracowników fizycznych odczuwa destrukcyjny wpływ aktywności zawodowej na swoją kondycję psychofizyczną, a w całej Unii Europejskiej jest to 30% ogółu badanych pracowników [1]. Jak zaś sugeruje doktor habilitowana Jolanta Łodzińska, która badawczo zajmuje się naukami socjologicznymi, skutki stresu zawodowego są wprost niepomijalne w statystykach firm: obejmują obniżenie wydajności, zwiększenie absencji chorobowej, a nawet ryzyko wypadków przy pracy [2].

Warto zauważyć przy tym, że nie należy walczyć z samym stresem: walczy się z jego nadmiarem i ich negatywnymi skutkami. Stres jest naturalną częścią życia i pracownicy, jak i ludzie w ogóle, często nawet nie są świadomi faktu, iż go doświadczają. Pozytywny, krótkotrwały stres może być motywujący. W sytuacjach jednak, gdy jest on nazbyt intensywny i utrzymuje się w miejscu pracy zbyt długo, należy działać szybko, aby nie wpłynęło to katastrofalnie na wyniki firmy i, co w tym kontekście nawet ważniejsze, na zdrowie fizyczne i psychiczne zespołu [3].

Po zaobserwowaniu negatywnego stresu wśród pracowników w pierwszej kolejności należy zorientować się, co spowodowało problem. Przyczyny stresu zawodowego są bowiem różne, można podzielić je na fizyczne i psychospołeczne [2]. Zgodnie z badaniami przeprowadzanymi w firmach zmagających się z problemem stresu pracowniczego, do najważniejszych czynników należą przede wszystkim nadmierne obciążenie pracą, brak kontroli nad zadaniami, złe stosunki międzyludzkie, niewłaściwa kultura organizacyjna oraz brak możliwości rozwoju zawodowego [1]. 

Długotrwały stres zawodowy ma liczne negatywne konsekwencje dla zdrowia pracowników. Nie tylko w znaczeniu psychicznym: stres jest w stanie powodować dokuczliwe dolegliwości natury fizycznej, nadciśnienie, choroby serca, problemy trawienne oraz osłabienie układu odpornościowego. Stres wpływa również na funkcjonowanie poznawcze, powoduje trudności z koncentracją, pamięcią oraz podejmowaniem decyzji. Pod względem psychicznym zaś bywa nawet, iż stres prowadzi do lęku, depresji oraz wypalenia zawodowego [1]. 

Pracownicy zestresowani są mniej zaangażowani, mają obniżoną motywację i wydajność. Pracodawcy powinni więc i dla dobra pracowników, i dla dobra własnego dążyć do stworzenia przyjaznego środowiska pracy – takiego, w którym pracownicy mają jasno określone role, możliwości rozwoju oraz wsparcie ze strony przełożonych i współpracowników. Bardzo pomocne w tym celu okazuje się zapewnienie elastyczności w harmonogramach pracy (jej brak jest częstym powodem stresu) oraz pytanie pracowników o zdanie w kwestiach organizacyjnych, zapewnienie im poczucia decyzyjności (współuczestnictwa) [1]. 

Pracownicy biurowi narażeni są również na problemy z kręgosłupem i ból szyi. Wynika to z dosyć prostego faktu: większość czasu spędzają w pozycji siedzącej. Zgodnie z badaniami przeprowadzonymi przez greckich badaczy Anastasię Benekę, Paraskevi Malliou i Asimenię Gioftsidou z Democritus University of Thrace, którzy specjalizują się w ćwiczeniach terapeutycznych i rehabilitacji, niewłaściwa postawa ciała oraz brak ruchu powodują przeciążenia mięśni i stawów, które z kolei prowadzi do chronicznych dolegliwości bólowych – a ciągły ból jest nieprzemijającym dyskomfortem i nieuchronną przyczyną stresu [4]. Dlatego obligatoryjnie należy zadbać także o ergonomiczne stanowiska pracy. To często bardzo niewielkie, niedoceniane zmiany, które mogą jednak zaważyć na dobrostanie pracowników: odpowiednie ustawienie krzesła, monitora oraz klawiatury pozwala zmniejszyć obciążenie kręgosłupa i stawów. 

Stresowi skutecznie przeciwdziałają też mikroprzerwy, o których było więcej powiedziane w poprzednim artykule. Zwłaszcza wtedy, gdy wykorzystane są zgodnie z ich przeznaczeniem, a więc prozdrowotnie. Takie regularne przerwy na rozciąganie oraz zmianę pozycji ciała, jak i zachęcanie do ogólnej aktywności fizycznej, także znacznie poprawiają komfort pracy i przez sam fakt wprowadzenia ruchu zapobiegają wielu przyszłym problemom zdrowotnym [4] [5]. A, jak wiadomo, lepiej zapobiegać niż leczyć.

Gdy już ten aspekt został w przeszłości zaniedbany, a pracownicy cierpią już na pewne dolegliwości, sama zmiana stanowiska pracy nie zawsze będzie jednakże wystarczająca. Oprócz działań prewencyjnych warto zainwestować wtedy w usługi, które są w stanie pomóc z rozładowaniem napięcia. W takiej chwili wiele korzyści może przynieść wprowadzenie masaży biurowych – te mogą nawet stać się regularnym elementem programu zdrowotnego firmy. Masaże pomagają w redukcji napięcia mięśniowego, poprawiają krążenie oraz ogólną kondycję fizyczną i psychiczną pracowników, mogą likwidować lub minimalizować skutki stresu w pracy. Regularne sesje masażu to także skuteczna forma prewencji.

 

Źródła:

  1. Młokosiewicz, M. (2018). Struggle with stress in the workplace as a protection of employees‘ potential. Studia i Prace WNEiZ51, 235–247. https://doi.org/10.18276/sip.2018.51/2-20
  2. Łodzińska, J. (2013). Stres zawodowy narastającym zjawiskiem w miejscu pracy. Białostockie Studia Prawnicze13, 159–174. https://doi.org/10.15290/bsp.2013.13.14
  3. Cieślik, A. (2014). Personality and methods of coping with stress. Medical Studies1, 57–60. https://doi.org/10.5114/ms.2014.42004
  4. Beneka, A., Malliou, P., & Gioftsidou, A. (2014). NECK PAIN AND OFFICE WORKERS. ACSM’s Health & Fitness Journal18(3), 18–24. https://doi.org/10.1249/fit.0000000000000034
  5. Uher, I., Küchelová, Z., Cimboláková, I., & Pivovarník, J. (2016). Aktywność fizyczna a zdrowie. Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna15(3), 67–74. https://doi.org/10.16926/kf.2016.15.22